Merkez Bankası bir süredir uyguladığı liralaşma stratejisi ile beraber bankaları bazı uygulamaları yapmaya zorluyor. Bu şekilde bankaların müşterilerini dövizden vazgeçirmek için inisiyatif almalarını sağlayan Merkez Bankası vatandaşların dövize yönelik taleplerinin azalmasını sağlıyor. Bazı bankalar bu uygulamalara destek vermek zorunda kalırken bazı bankalar ise zorunlu karşılık maliyetini göze alarak müşterilerin yatırım kararlarına müdahalede bulunmuyorlar.
MERKEZ BANKASI'NDAN DÖVİZ İÇİN YENİ UYGULAMA
Merkez Bankası tarafından bankaların döviz hesapları ile alakalı olarak yeni bir karar alındı ve bu karar da Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre Merkez Bankası bankalardan gerçek kişi hesaplarda yüzde 10 oranında TL dönüşümünü sağlamalarını istiyor. Bu dönüşümü sağlayamayacak olan bankalar 36 Mayıs ile 28 Temmuz tarihleri arasında eksik kalan kısım için 6 ay süreyle menkul kıymet tesis edecekler. 28 Temmuz sonrasında ise dövizden TL’ye ek dönüşüm oranı yüzde 10’dan yüzde 30’a çıkarılacak. Bu oranı tutturamayan bankalar bu tarihten sonra hedefi tutturana kadar ek yüzde 10 menkul kıymet blokesi ile karşılaşacak.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Menkul Kıymet Tesis Hakkında Tebliğ’de değişikliğe gitti. Resmi Gazete'de yayımlanan değişikliğe göre gerçek kişi ek dönüşüm oranına göre menkul kıymet tesisine ilişkin geçici uygulama eklendi.
Merkez Bankası’nın uygulamaya soktuğu geçici uygulama şu şekilde:
“(1) 28/7/2023 (dâhil) hesaplama tarihine kadar uygulanmak üzere, mevduat ve katılım bankalarının tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre bankalarca hesaplanacak gerçek kişi yabancı para mevduat/katılım fonundan Türk lirası mevduat/katılma hesabına ek dönüşüm oranına göre 26/5/2023 hesaplama tarihinden itibaren ilgili hesaplama döneminde yüzde 10,00’ın altında ek dönüşüm yapılması halinde eksik kalan tutar kadar menkul kıymet bloke olarak tesis edilir.
(2) 28/7/2023 hesaplama tarihinden itibaren yüzde 30,00’ın altında kalan bankalar için ek dönüşüm oranının paydasında yer alan mevduat/katılım fonu tutarının yüzde 10’u oranında ilave menkul kıymet söz konusu hedefe ulaşılıncaya kadar bloke olarak tesis edilir.
(3) Tesis süresi, hesaplama tarihini takip eden ayın son cuma günü başlar, tesis başlangıcını takip eden altıncı ayın son cuma gününden bir önceki gün sona erer.
(4) Bu madde hükümleri yabancı para cinsinden mevduat/katılım fonu büyüklüğü Merkez Bankasınca belirlenecek tutarın altında olan bankalara uygulanmaz.”
NE DEĞİŞECEK?
Merkez Bankası tarafından uygulanacak olan yeni tebliğe göre bankalar gerçek kişilerin mevduatlarında bulunan döviz cinsi varlıkların TL’ye dönüşümünü sağlamaya çalışacaklar. Tüzel kişiler için bu kurallar geçerli olmayacak. Bu uygulamanın hangi değişikliklere neden olacağı da az çok tahmin ediliyor. Bankalar KKM hesaplarında uyguladıkları faizleri daha cazip hale getirecekler. KMM faizlerini yükseltecek olan bankalar müşlterilerin döviz hesaplarının KMM’ye dönüşmesini sağlayacaklar. Bunu yapmayan banka ise çeşitli oranlarda menkul kıymet tesis etmek zorunda kalacak ve zarar edecekler.