- Krizler halinde nükseden kuru öksürük
- Hırıltılı veya ıslık sesi çıkaran solunum
- Göğüs kafesinde sıkışma hissiyatı
- Nefes alıp verme güçlüğü
Astım hastalığını solunum zorluğu yaşatan diğer hastalıklardan ayıran en önemli özelliği ataklar halinde nüksetmesi ve genelde uyku halindeyken atakların olmasıdır. Astım hastası olan kişiler atakları dışında kalan süreyi solunum açısından rahat geçirirler. Ancak kriz dönemleri astımın genel göstergelerinden bir ya da birkaçını aynı anda yaşarlar.
Astım Hastalığı Nedir?
Kronik bir rahatsızlık olarak seyreden astım, tıp dilinde bronşial astma olarak da bilinmektedir. Astım hastalığına sahip kişilerde, havada bulunan astım tetikleyicileri solunum yollarını tıkar ve burun içerisindeki mukusları şişirir. Astım hastalığı kısaca artan mukus salgısının solunum yollarını tıkaması sonucu nefes alma ve verme işlemini zorlaştırmasıyla ortaya çıkan rahatsızlıktır. Bu sebeple astım hastalında solunum esnasında hışırtılar veya ıslık sesi sıkça rastlanır. Astım güçlü krizler ile seyrettiği dönemlerde kişinin fiziksel aktivitelerini etkiler ve gündelik hayatını zorlaştırır.
Astım Çeşitleri Nelerdir?
Astım hastalığı farklı koşullardan etkilenerek dönemsel ya da sürekli olarak görülebilir. Temelde havada bulunan partiküllerden etkilen astım, içinde bulunulan koşullara göre çeşitlenir. En sık bileneni alerjik astım olan rahatsızlığın çeşitleri şu şekildedir:
- Alerjik astım: Genel olarak alerjen kokuların tetiklediği astım türüdür. Özellikle küf, polen, toz akarları, böcek dışkıları, tütün mamulleri dumanı ile ağır esanslı parfümlerin kokuları alerjik astımı tetikleyen kokulardır. Yine süt, yumurta ve fındık gibi alerjen temelli gıdalar alerjik astıma neden olabilmektedir.
- Alerjik olmayan astım: Çevresel veya genetik olarak geliştiği düşünülen alerjik olmayan astım, astımın herhangi bir alerjen etken olmadan nüksetmesidir.
- Mevsimsel astım: Mevsimsel ya da dönemsel astımda hatalığa neden olan semptomlar belli mevsimlerde veya hava koşullarında kendini gösterir. Özellikle polenlerin havada yüksek miktarda bulunduğu bahar ayları ve hava kirliliğinin yüksek olarak seyrettiği dönemlerde ortaya çıkan astım krizleridir.
- Mesleki astım: Hasta, çalıştığı yerdeki koşullardan kaynaklı olarak ataklar yaşıyorsa bu mesleki astımdır. Mesleki astım, özellikle kimya ve madencilik sektöründe solunan havadan kaynaklı olarak sıkça gözlenir.
- Egzersize bağlı astım: Hasta, yapmış olduğu fiziksel aktivelerden yaklaşık 5-25 dakika sonrası astım ataklarına maruz kalıyorsa buna egzersize bağlı astım denmektedir.
Astım Nedenleri Nelerdir?
Çeşitli astım belirtileri ile ortaya çıkan rahatsızlık, farklı nedenler ile gelişebilir. Bronşial astmaya neden olan faktörler şu şekilde listelenmektedir:
- Kişinin genetik öyküsü,
- Bağışıklık sitemi gelişirken yani bebeklikte alerjen etkenlere fazlasıyla maruz kalma,
- Çocukluk döneminde geçirilen solunum rahatsızlıkları,
- Ebeveynlerin tütün ürünleri kullanması veya annenin gebelik döneminde tütün ürünleri tüketmesi,
- Anne karnındayken bebeğin yetersiz bakımı veya gelişimi,
- Çalışılan mesleğin çalışma koşulları (marangozluk, kuaförlük ve temizlik işçiliği vb.).
Astım Tedavi Edilebilir Mi?
Astım tedavi edilebilen bir hastalıktır. Tedavi süreci sonucunda astımı tamamen iyileştirmek mümkün olmasa da hasta olan kişinin soluk alışverişini ve hayat kalitesini iyileştirmek mümkündür. Astım, bronkodilatör temelli astım spreyleri ve ilaçlarıyla tedavi edilebilmektedir. Astım tedavisi için öncelikle kapsamlı bir tanı işleminin, ardından tedavinin yapılması gerekir. Bu işlemler şu şekildedir:
- Hastanın kronik rahatsızlıklar öyküsü,
- Fiziksel muayene,
- Solunum yolları fonksiyon testi,
- Gerekli etken maddeli ilacın tespit edilmesi,
- Doktorun önerdiği miktarlarda ve aralıklarla ilaçların tüketilmesi.
Astım rahatsızlığı genel olarak gece nöbetleriyle nükseder. Gece uykusunu bölen veya gülmeyle gelen kuru öksürükler kişinin yaşam kalitesini düşürür. Astımın fiziksel aktiviteler esnasında veya sonrasında nüksedebilecek olması kişinin fiziksel aktivitelerini kısıtlar. Bu nedenle kronik olarak görülen belirtiler gözlemlendiği zaman doktora başvurulması hayati önem taşımaktadır.
Astım Testi Nasıl Yapılır?
Astım belirtileri gören kişi hastalığın teşhisi için hastanelerdeki ilgili bölümlere başvuru yapmalıdır. Çocuklar için çocuk immünolojisiyle çocuk hastalıkları bölümlerine başvuru yapmak gerekirken; yetişkinlerin iç hastalıkları veya göğüs hastalıkları bölümlerine başvuru yapması gerekir. İlgili bölüme başvurunun ardından kesin tanı için solunum fonksiyonları testi uzmanların yönlendirici adımlarıyla yapılması gerekmektedir. Genel olarak astım testi şu adımlarla yapılır:
- Nefes burundan alınmayacak şekilde burun kapatılır.
- Cihazın tek kullanımlık ucu ağza yerleştirilir.
- Normal solunum gerçekleştirilir.
- Derin bir nefes alınır ve uzmanın komutuyla birlikte alınan nefes hızlıca geri verilir. Bu işleme 6 saniye boyunca devam edilir.
- Derin alınan bir nefes ile test sonlandırılır.
Astım tanısı için gerçekleştirilen test üç kere tekrarlanır ve içerisinden en iyi olan sonuç seçilir. Testin ardından doktor, astım tanısını onaylar ve uygun etken maddeli ilacı reçete eder.