Sözcü Gazetesinin internet sitesi tarafından gündeme getirilen ve konunun karşı muhatabı olarak Kurumumuzdan bilgi alınmadan yapılan “2.977 TL ceza veriliyor! Sizin de başınıza gelebilir, katılmazsanız ceza ödüyorsunuz!" başlıklı haberde Kurumumuz hakkında olumsuz algı oluşturulmaya çalışılmıştır.

Söz konusu haberde geçen anket çalışmasını yapan Denizli Bölge Müdürlüğümüz tarafından Tüketici Eğilim Araştırmasına örnek çıkan fert ile ikna süreci tamamlanarak soru formu uygulaması ALO 124 Çağrı Merkezimiz üzerinden 05.10.2022 tarihinde gerçekleştirilmiştir. İlgili kişiye kesinlikle para cezası uygulanmamıştır.

Ayrıca belirtmek isteriz ki Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı 10.11.2005 tarihli ve 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu çerçevesinde görevleri yerine getirmek durumunda olan bir kamu kurumudur.
Kurumun görevleri kapsamında bulunan istatistikleri üretebilmek için kurum, kuruluş, özel hukuk tüzel kişisi ve özel kişilerden muhtelif konularda bilgi derlenmesi gerekmektedir. Bilgi derlemenin değişik usulleri olup, bunlar arasında cevaplayıcılarla yüz yüze veya telefonla görüşerek bilgi almak veya cevaplayıcılar tarafından internet üzerinden veri girişlerinin yapılması bulunmaktadır.

Kurum ve kuruluş veya özel hukuk tüzel kişisi ya da gerçek kişilerden oluşabilecek olan cevaplayıcıların (istatistiki birimlerin), ülkenin ekonomi, sosyal, demografi, kültür, çevre, bilim, teknoloji ve ihtiyaç duyulan diğer alanlardaki resmi istatistikleri üretmek üzere, anayasada belirlenen temel haklar ve ödevler çerçevesinde, kendilerinden istenen bilgi ve verileri, Başkanlığın belirleyeceği şekil, süre ve standartlarda eksiksiz ve doğru olarak ücretsiz verme zorunluluğu olup, bu zorunluluk yukarıda bahsi geçen 5429 sayılı Kanunun 5813 sayılı Kanunla değiştirilen 8 inci maddesi hükmünden kaynaklanmaktadır. Diğer yandan Kurumumuz tarafından araştırmalardan elde edilen bilgilerin gizliliği ve güvenliği de anılan Kanununun 13. maddesi hükmüyle teminat altına alınmıştır.

Cevap verme yükümlülüğüne uyulmayarak istenen bilgileri vermeyenler hakkında 5429 sayılı Kanunun 54’üncü maddesi tatbik edilir. Cevaplayıcıya bilgileri vermek üzere ikinci defa (7) gün süre tanınarak uyarılır ve buna rağmen bilgileri vermemesi durumunda idari para cezası uygulanır.

Kurumumuz tarafından yukarıda belirtilen Kanun hükümleri gereğince araştırmalara cevap vermeyen hane ve işyerlerine uygulanan idari para cezaları nedeniyle, ilgililer tarafından Mahkemelere başvurulması üzerine, Eskişehir 5. Sulh Ceza Mahkemesi ile Selçuk Sulh Ceza Mahkemesi tarafından, Türkiye İstatistik Kanununun 8. maddesi ile 54. maddesinin Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla ve anılan Kanun hükümlerinin iptaline karar verilmesi talebiyle Anayasa Mahkemesine başvurulmuştur. ANAYASA MAHKEMESİ’nin 12.10.2011 tarihli ve Esas: 2010/12, Karar: 2011/135 sayılı Kararı ile özetle; “itiraz konusu kurallarla istatistiklerin kamu yararı için önemi dikkate alınarak bireylere mecburi ve ücretsiz kamusal bir külfet yüklenmiştir. Karşılaştırmalı hukukta da bazı ülkelerde bireylere istatistik amaçlı bilgi verme yükümlülüğü getirildiği görülmektedir. Modern bir devlette kamu hizmetlerinin planlanması ve kamu güvenliğinin sağlanabilmesi için bireylerin kendileriyle ilgili pek çok bilgiyi kamu otoritelerine verme yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu bilgilerin istatistik amacıyla toplanmış olması bilgi toplamayı kendiliğinden Anayasa’ya aykırı hale getirmez” gerekçesiyle, 5429 sayılı Kanunun istatistikî birimlerin bilgi verme yükümlülüğü ve Kurumun idari para cezası uygulama yetkisine ilişkin bu hükümlerinin Anayasaya aykırı olmadığına karar verilmiştir.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Resmi İstatistik Programı kapsamında yayınlamakta olduğu tüm istatistikleri uluslararası norm ve standartlar doğrultusunda, Avrupa İstatistikleri Uygulama Esaslarının bütününü dikkate alarak hesaplamakta ve yayımlamaktadır.

TÜİK’in bilimsel ve teknik özerkliği, Birleşmiş Milletler tarafından 1992 yılında kabul edilen resmi istatistik temel ilkeleri ve Avrupa Komisyonu tarafından 2005 yılında kabul edilen Avrupa İstatistikleri Uygulama Esaslarını dikkate alarak hazırlanan 5429 Sayılı Türkiye İstatistik Kanunu ile teminat altına alınmıştır. TÜİK tarafından üretilmekte olan tüm istatistiklerin veri derleme, işleme, analiz ve yayımlama süreçleri tamamen standardize edilmiş olup, bu süreçlere ilişkin görev sorumluluklar açıkça tanımlanmıştır.