Öncelikle aile konutu olması için konutta yaşayan kişilerin evli olması gerekmektedir. Eşlerden birinin evlilik cüzdanı ve orada yaşadıklarını belirten ikametgâh belgesiyle Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurması gerekir. Daha sonra çiftlerin evli olması ve konutta ailenin yaşadığının ispat edilmesi halinde gerekli işlemler yapılarak tapuya ‘aile konutu’ şerhi konulmaktadır.

1 Ocak 2002’de yürürlüğe giren 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde yer alan ‘’Aile Konutu’’ kavramı eşlerin konut üzerindeki haklarını güvence altına aldı. Aile konutu kavramı, evli çiftlerin birlikte yaşadığı mekân, konut olarak tanımlanmakta ve özellikle de kadınların korunması amacıyla Türk Medeni Kanunu’nda yer almıştır.

Aile Konutu Şerhine İlişkin Türk Medeni Kanunu’nun 194. Maddesinde Yer Alan İfadeler

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu Madde 194.

‘’Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.

Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir.

Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini isteyebilir.

Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.’’

Eşler Birbirinden Habersiz Gayrimenkul Satışı Gerçekleştiremez

Tapuda aile konutu şerhi ile eşlerin hakları güvence altına alındı ve eşler birlikte yaşadıkları konut üzerinde eşit haklara sahip oldu. Türk Medeni Kanunu’nun bu maddesi gereğince eşler birbirlerinin rızası olmadan birlikte yaşadıkları alanın satışını gerçekleştiremez. Satın alacak olan kişinin de aile konutu olup olmadığını araştırması ve buna göre davranması gerekir.

Ancak böyle bir yasal hak sunulmasına rağmen haberi olmayan birçok insan bulunmaktadır. Erkek egemen bir toplumda yaşadığımız için bu konuda en çok mağduriyeti kadınlar yaşamaktadır. Özellikle kocanın konut üzerinde resmiyette hak sahibi olması, ileride evlilik birliğinde bozulma gerçekleştiğinde kadını mağdur durumda bırakabilmektedir. Bu açıdan bu yasal düzenlemeyle evlilik birliğinin bozulması halinde, konutun yasal sahibi olan kişinin bu hakka dayanarak yapabileceği kötü niyetli eylemlere karşı, konut içerisinde yaşayan ancak resmiyette hak sahibi olmayan aile bireylerini korumak amaçlanmaktadır.

Aile Konutu Şerhi Nasıl Alınır?

Öncelikle aile konutu olması için konutta yaşayan kişilerin evli olması gerekmektedir. Eşlerden birinin evlilik cüzdanı ve orada yaşadıklarını belirten ikametgâh belgesiyle Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurması gerekir. Daha sonra çiftlerin evli olması ve konutta ailenin yaşadığının ispat edilmesi halinde gerekli işlemler yapılarak tapuya ‘aile konutu’ şerhi konulmaktadır. Bu şekilde tapuda ismi olmasa bile yaşadıkları konut üzerinde hakları korunacaktır.

Aile Konutu Şerhi İptali

Aile konutu şerhinin iptali de Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurarak gerçekleşir. Aile konutu şerhinin iptali konusundaki koşullar da 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 254. Maddesinde yer almaktadır.

Bu maddenin içeriği ise şöyledir:

• ‘’Evliliğin iptal veya boşanma kararıyla sona erdirilmesi hâlinde, ailenin ortak kullanımına özgülenmiş ve eşler arasında eşit olarak paylaşma konusu olan konutta kalmaya ve ev eşyasını kullanmaya hangisinin devam edeceği konusunda eşler anlaşabilirler. Konutta kalma hakkını elde eden eş, bu hakkın tapu kütüğüne şerh edilmesini isteyebilir.’’


• ‘’Eşlerin aile konutunda kimin kalmaya ve ev eşyasını kimin kullanmaya devam edeceği konusunda anlaşamamaları hâlinde, hakkaniyet gerektiriyorsa hâkim, olayın özelliklerini, eşlerin ekonomik ve sosyal durumlarını ve varsa çocukların menfaatlerini göz önünde bulundurarak bu hakka hangisinin sahip olacağına iptal veya boşanma kararıyla birlikte re'sen karar verir; bu kararında kalma ve kullanma süresini belirleyerek tapu kütüğüne şerhi için tapu memurluğuna bildirir.’’


• ‘’Hâkim aksine karar vermedikçe hak, belirlenen sürenin bitiminde kendiliğinden sona erer. Ancak, bu süre sona ermeden yararlanan tarafın durumunda değişiklik olması hâlinde, diğer taraf hâkimden, kararın gözden geçirilmesini isteyebilir.’’


• ‘’Eşler konutta kira ile oturuyorlarsa hâkim, gerektiğinde konutta kiracı sıfatı taşımayan eşin kalmasına karar verebilir. Bu durumda, kiralayanın sözleşmeden doğan haklarını güvenceye almak için gerekli düzenleme yapılmasına iptal veya boşanma kararıyla birlikte re'sen karar verilir.’’